Chùa Viên Giác
(Tiền thân Upasāḷha)
Lỗ Cáp, bốn vạn lần…
Trong khi trú tại tinh xá Kỳ Viên (Jetavana), đức Thế Tôn kể câu chuyện này về một vị Bà-la-môn có tên là Ô-bà-sa-lỗ-cáp (Upasāḷha), một người rất khó tính trong việc chọn nghĩa địa.
Vị Bà-la-môn này là một người rất giàu sang, nhưng lại theo tà giáo, tuy sống đối diện với tịnh xá nhưng không có thiện cảm với chư Phật. Ông có một người con trai hiền trí và thông minh. Khi chàng đến tuổi trưởng thành, ông nói với chàng:
Này con, khi cha qua đời, con đừng hỏa táng cha tại nghĩa địa dành cho hạng tiện dân, con phải tìm ra một nơi nào đó trong sạch để hoả táng cha.
– Thưa cha – chàng trai nói – Con không biết nghĩa địa như vậy nằm ở đâu? Xin cha hãy dẫn con đi và chỉ cho con nơi ấy.
Vị Bà-la-môn đồng ý và dẫn con trai mình ra khỏi kinh thành để đến Thứu sơn. Đến đó, ông ta nói:
– Ở đây, này con, chưa từng có một kẻ tiện dân nào hỏa táng, cha mong con hỏa táng cha ở đây.
Sau đó, ông cùng con trai của mình xuống núi.
Tối hôm đó, đức Thế Tôn quán sát xem có người nào trong số những thân hữu của Ngài đầy đủ căn duyên giác ngộ không, và nhận biết rằng hai cha con người này đã đủ duyên chứng nhập quả Dự lưu. Vì thế, theo con đường họ đi, Ngài đi đến chân núi và ngồi đợi ở đấy, giống như một người thợ săn chờ đợi con mồi của mình. Ngài ngồi đợi mãi đến khi họ từ đỉnh núi đi xuống. Họ xuống núi và nhìn thấy đức Thế Tôn. Đức Thế Tôn chào họ, rồi hỏi:
– Này các Bà-la-môn, các vị đi đâu về vậy?
Chàng trai kể cho Ngài nghe sự việc. Ngài nói:
– Hãy đi và chỉ cho ta xem nơi cha của anh đã chỉ.
Thế rồi Ngài cùng với hai cha con họ leo lên núi. Đến nơi, Ngài hỏi:
– Chỗ nào?
– Thưa Ngài, chỗ nằm giữa ba ngọn đồi đó là nơi cha con đã chỉ. Chàng trai nói.
– Này chàng trai, đây không phải là lần đầu tiên cha của anh câu nệ trong vấn đề chọn lựa nghĩa địa thôi đâu, mà trước đây ông ấy cũng đã vậy rồi. Không phải chỉ bây giờ ông ấy mới bảo anh hỏa táng ông ấy nơi đây, mà đời trước ông ấy cũng đã chỉ nơi này.
Rồi theo lời thỉnh cầu của chàng trai, đức Thế Tôn đã kể cho họ câu chuyện đời quá khứ.
* * *
Thuở xưa, tại thành Vương-xá (Rājagaha) này, có một vị Bà-la-môn tên là Ô-bà-sa-lỗ-cáp (Upasāḷha). Ông ta có một người con trai. Vào thuở đó, Bồ-tát thọ sanh vào trong một gia đình ở nước Ma-kiệt-đà (Magadha). Khi Bồ-tát hoàn tất các việc học, Ngài xuất gia học đạo, tu tập Thần thông và Thiền định, sống một thời gian dài ở vùng Tuyết sơn (Himalaya), thọ hưởng hỷ lạc thiền định.
Một hôm, Bồ-tát rời nơi ẩn cư ở Thứu sơn để đi kiếm muối và gia vị. Trong khi Ngài vắng mắt, vị Bà-la-môn này đã nói với con trai mình về vấn đề nghĩa địa giống như đã nói ở trên. Chàng trai xin cha mình chỉ ra một nơi đích thực, và ông đã chỉ ra chính nơi này. Khi ông ta cùng với con trai xuống núi, ông ta nhìn thấy Bồ-tát và đi đến gần Ngài, rồi Bồ-tát đã đặt câu hỏi giống như vừa được trình bày. Rồi sau khi nhận được câu trả lời của chàng trai. Ngài nói:
– Hãy đi, rồi chúng ta sẽ biết nơi cha anh chỉ là uế nhiễm hay không.
Rồi Ngài cùng với họ trèo lên lại ngọn núi. Đến đấy, chàng trai nói:
– Nơi nằm giữa ba ngọn đồi kia là trong sạch.
Bồ-tát trả lời:
– Này chàng trai, chính nơi này đã có vô số người đã được hỏa táng. Đời trước, cha của anh cũng từng sanh làm một người Bà-la-môn ở Vương-xá, cũng mang cái tên Ô-bà-sa-lỗ-cáp như vậy, và đã hỏa táng trên ngọn đồi này mười bốn ngàn lần. Trên khắp thế gian này, không thế tìm đâu ra một nơi không có tử thi hỏa táng, một nơi không phải là nghĩa địa, một nơi không có xương cốt đầu lâu chất đầy.
Bồ-tát biết được điều này là nhờ túc mạng minh của mình. Sau đó Ngài đọc lên hai bài kệ này:
Lỗ-cáp, bốn vạn lần
Đã hỏa táng nơi đây,
Không đâu trên trần thế
Không có người bỏ thây.
Từ ái và chánh nghĩa
Chân thực và tiết chế,
Thần chết không thấy lối;
Bậc thánh sống như thế.
Khi giảng thuyết như vậy cho hai cha con xong, Bồ-tát tu tập Tứ vô lượng tâm, và sau đó sanh về thế giới Phạm thiên.
* * *
Kết thúc pháp thoại này, đức Thế Tôn tuyên thuyết các Thánh Đế. Vào lúc kết thúc các Thánh đế, hai cha con người này đắc được quả Dự lưu.
Rồi Thế Tôn nhận diện Tiền thân:
– Vào thuở đó, hai cha con này cũng là họ bây giờ, còn ta chính là vị ẩn sĩ.
phatviet.com
