Chùa Viên Giác
(Tiền thân Gijjiha)
Kên kên thấy tử thi…
Đức Thế Tôn kể câu chuyện này về một thầy Tỳ-kheo đã phụng dưỡng mẹ mình. Những tình huống của câu chuyện sẽ được trình bày trong Tiền thân Sāma, số 523. Đức Thế Tôn hỏi thầy này có hay không một Tỳ-kheo phụng dưỡng những người thực sự vẫn còn đang sống trong đời. Thầy Tỳ-kheo này thừa nhận. Đức Thế Tôn hỏi tiếp:
– Họ có quan hệ thế nào với thầy?
– Bạch Thế Tôn, họ là cha mẹ của con.
Đức Thế Tôn nói:
– Lành thay, lành thay! Các thầy không nên phiền giận thầy Tỳ-kheo này. Những bậc Hiền trí ngày xưa đã phụng dưỡng ngay cả những người không có họ hàng với họ. Còn thầy này đã phụng dưỡng cha mẹ của mình.
Nói vậy rồi, đức Thế Tôn kể cho họ câu chuyện quá khứ này.
* * *
Thuở xưa, Khi Phạm Dự (Brahmadatta) là vua xứ Ba-la-nại (Banares), Bồ-tát sanh vào đời làm một chú Kên kên nhỏ ở trên ngọn Thứu sơn, sống và phụng dưỡng cha mẹ của mình.
Một hôm nọ, một trận mưa gió lớn đã ập đến đó. Những con Kên kên không đủ sức chống chọi lại mưa gió nên bay đến Ba-la-nại. Và ở đấy, gần vòng thành và đường hào, chúng đậu xuống, run rẩy vì cống lạnh.
Một vị Trưởng giả ở Ba-la-nại đang ra khỏi thành để đi tắm. Khi nhìn thấy những con Kên kên khốn khổ này, ông mang chúng lại một nơi khô ráo, đốt lửa lên, sai người đến bãi thiêu trâu bò đem về cho chúng một ít thịt trâu, rồi cắt người trong nom chúng.
Khi mưa bão chấm dứt, những con Kên kên bình an vô sự và bay về núi. Trong chốc lát chúng gặp mặt nhau và cùng bàn bạc với nhau thế này:
– Trưởng giả ở Ba-la-nai đã đối xử tốt với chúng ta. Chúng ta phải cư xử tốt để xứng đáng với những gì ông ấy đã giúp đở, thọ ân thì phải báo ân. Vì thế từ hôm nay, bất cứ thành viên nào trong chúng ta mỗi khi tìm thấy được áo quần hay đồ trang sức thì mang đến thả rơi vào trong sân Trưởng giả.
Thế rồi kể từ hôm đó, mỗi khi nhìn thấy người ta phơi quần áo, xem xét lúc họ khinh suất, chúng sà xuống chụp nhanh lấy như những con diều hâu sà xuống chụp lấy miếng thịt, rồi thả rơi đồ vật ấy vào trong sân Trưởng giả. Nhưng Trưởng giả, mỗi khi thấy chúng đem đến cho mình một thứ gì đó thì thường đem cất đi.
Dân chúng tâu với nhà vua việc những con kên kên trộm cắp ở kinh thành. Vua nói:
– Bắt ngay một con kên kên cho ta, ta sẽ bắt chúng trả lại tất cả.
Vì thế, lưới và bẫy được giăng khắp nơi, và chú Kên kên hiếu nghĩa này bị sa lưới. Họ bắt lấy chú và mang đến nhà vua. Vị Trưởng giả đang trên đường đến yết kiến nhà vua, nhìn thấy những người này đang mang con Kên kên đi, bèn đi chung với bọn họ, vì sợ họ giết chết Kên kên.
Họ trao Kên kên cho nhà vua, và nhà vua bắt đầu hỏi chú:
– Có phải ngươi là kẻ đã đánh cắp và mang đi áo quần cùng những thứ khác trong kinh thành?
– Đúng thế, tâu đại vương.
– Ngươi mang chúng đến cho ai?
– Chúng tôi mang đến cho một vị trưởng giả ở Ba-la-nại.
– Tại sao ngươi làm vậy?
– Bởi vì ông ấy đã cứu mạng chúng tôi, mà tri ân thì phải báo ân, nên chúng tôi đã mang những thứ đó cho ông ấy.
– Người ta nói, loài Kên kên có thể nhìn thấy một tử thi cách xa trăm dặm, vậy tại sao ngươi không thể nhìn thấy một cái bẫy được đặt sẵn cho ngươi?
Nói vậy xong, ông đọc lên bài kệ đầu tiên:
Kên kên thấy tử thi
Cách xa một trăm dặm.
Tại sao ngươi không thấy
Khi giẫm lên trên bẫy?
Kên kên lắng nghe, sau đó trả lời bằng cách đọc lên bài kệ thứ hai:
Mạng sống khi sắp hết,
Giờ chết kéo lại gần,
Ngài không thể nhìn thấy,
Dù lưới, bẫy kề cận.
Nghe Kên kên trả lời vậy, nhà vua đi đến vị Trưởng giả và hỏi:
– Có thật là những con Kên kên đã mang những thứ đó cho ông không?
– Đúng thế, tâu đại vương.
– Những thứ này giờ ở đâu?
– Tâu đại vương, tôi đã cất giữ tất cả tại một nơi. Nếu chú Kên kên này được thả ra thì tất cả những ai mất của sẽ được nhận lại tài sản của mình!
Nhà vua can thiệp và con Kên kên được trả tự do, còn vị trưởng giả hoàn trả lại tất cả tài sản cho những chủ nhân của nó.
* * *
Kết thúc pháp thoại này, đức Thế Tôn tuyên thuyết các Thánh đế. Vào lúc kết thúc các Thánh đế, thầy Tỳ kheo hiếu thảo này đắc được quả Dự lưu. Rồi Thế Tôn nhận diện Tiền thân:
– Vào thuở đó, A-Nan (Ānanda) là nhà vua, Xá-lợi-phất (Sāriputta) là vị Trưởng giả, còn ta chính là chú Kên kên đã phụng dưỡng cha mẹ.
phatviet.com
